شهرستان مرند

کلیسای سن استپانوس یا سنت استپانوس

تاريخ شهر مرند به چند قرن قبل از ميلاد مسيح مي رسد. در دايره المعارف بزرگ اسلامي آمده است كه مرند مركز سكونت اقوامي مهم در دورة‌ كلده و آشور بود. شواهد تاريخي نشان مي دهد كه مرند در روزگار قيام بابك خرمدين جزو قلمروي او بود و محمد روادي حكمران مرند از بابك اطاعت مي كرد. در دورة قاجاريه به دليل رونق فعاليت صنعتي ،‌ بازرگاني و معدني ماوراء ارس و داد و ستد بين تبريز و خوي با باكو و تفليس مهاجرت و مسافرت مردم آذربايجان به روسيه همچنين لزوم مبادلات پستي و راه كراواني ، به شهرت و آباداني مرند افزوده شد .

 اماکن و جاذبه هاي دیدنی

• آسياب خرابه ( خارا با دييرمان )
• کاروانسرای پیام
• کلیسای سنت استبانوس
• مسجد جامع مرند
• ارتفاعات كيامكي
• پیست اسکی پیام
• چشمه معدني صوفيان
• غار دوگيجان

صنايع و معادن 

رونق بخش های كشاورزی، دام داری و صنايع دستی سبب رونق نسبی بخش بازرگانی شده و مهم ترين اقلام صادراتی شهرستان مرند عبارتند از: گندم،‌ جو، تره بار، آفتابگردان، بنشن، سيب، گلابی، بادام، برگه زردآلو، ‌قالی،‌ گليم، سراميک و فرآورده های دامی. هم چنين معدن خاک چينی كائولن در 17 كيلومتری شمال خاوری مرند مهم ترين معدن ناحيه به شمار می رود كه مواد آن به مصرف كارخانه سراميک سازی می رسد. 

 کشاورزی و دام داری

مرند به واسطه حاصل خيزی خاک و دارا بودن آب كافی از شهرستان های مهم كشاورزی استان آذربايجان شرقی محسوب می شود. عمده ترين محصولات كشاورزی شهرستان : غلات، حبوبات، دانه های روغنی، سيب زمينی، پياز، صيفی جات، چغندر قند، علوفه، زردآلو، سيب و انگور است. در اين شهرستان گوسفند، بز، گاوميش، شتر، و پرورش طيور از نظر دام داری اهميت زيادی دارند.  

 وجه تسميه و پيشينه تاريخي

مرند در اصل به زبان آذری «مارنده» بوده، مار همان كلمه ماد است كه در زبان آذری به مار تبديل شده است. نام يونانی مرند مرو است، و احتمالا از قومی به همين نام كه اين منطقه را تا درياچه اروميه تحت اشغال داشته اند گرفته شده است. نام قوم مروا با پسوند « ند» به شكل مرواند به معنی جايگاه قوم مروا درآمده است كه در طول زمان به مرند تبديل شده است. در تقويم البلدان آمده كه واژه مرند به زبان ارمنی به معنای دفن يا دفينه است. ارامنه معتقدند مرند محل دفن حضرت نوح است.
تاريخ مرند به چند قرن پیش از ميلاد مسيح می رسد. در دايره المعارف بزرگ اسلامی آمده است كه مرند مركز سكونت اقوامی مهم در دوره كلده و آشور بود. بطلميوس از اين شهر به نام ماندگار ياد کرده است. به عقيده ويليامز جاكسون، مرند پايتخت شهرستان واسپورگان در دوره ساسانيان بود و بقايای آتشكده ای در تپه خاكستری مرند دليل همين مدعاست. در سفرنامه ويليامز جكسون ( آمريكايی ) درباره وجه تسميه مرند آمده است كه بنای اين شهر به امر دختر ترسايی به نام ماريا گذاشته شد. وی كليسای بزرگی در اين محل بنا كرد كه اكنون مسجد جامع شهر است به همين دليل نام اين شهر ماريانا خوانده شد كه بعدها به مريند، مروند، ماريانه، و سپس به مرند تغيير نام يافت. آثار كليسای قديمی اين شهر هنوز پابرجاست و صليب هايی بزرگ و كوچك به شكلی زيبا دور تا دور قسمت فوقانی آن را پوشانده اند. از سويی ديگر برخی از محققين مرند را تغيير يافته كلمه « مادوند » و « مارند » يعنی محل زندگی مادها ذكر كرده اند.
شواهد تاريخی نشان می دهد كه مرند در روزگار قيام بابک خرم دين جزو قلمروی او بود و محمد روادی حكم ران مرند از بابک اطاعت می كرد. پس از دوره رواديان، ديگر نامی از مرند برده نمی شود، ولی وقايع عمومی منطقه نشان می دهد كه اين ناحيه تا حدود نخجوان، ايروان، تفليس، شيروان، شماخی، خوی و آن محل نبرد حكومت های آذربايجان، گرجستان و ارمنستان از يک سو و فرستادگان خلفا از سوی ديگر بوده است. با برقراری نظام ايلخانی پس از حملات مغول، سلاطين ايلخانی بر مراغه، تبريز و سلطانيه حكومت راندند. در دوره تيموريان و پس از آن مرند مانند ساير شهرها دچار غارت و جنگ و ويرانی شد.
در دوران صفويه به خصوص در زمان شاه اسماعيل اول كه ايرانيان در جنگ چالدران شكست خوردند، ‌تمامی آذربايجان به تصرف عثمانی ها در آمد و مرند هم مانند ساير شهرها از اين قاعده مستثنی نبود. حتی به دليل موقعيت سوق الجيشی، بيش تر از ساير نقاط مورد تاخت و تاز قرار گرفت. درزمان شاه عباس، حكومت مرند به اميری به نام سلطان جمشيد خان دنبلی داده شد و اين شهر مركزيت حكومتی پيدا كرد. در سال 1016 هجری شاه عباس برای نبرد با عثمانيان مرند را پايگاه خود قرار داد.
در دوره قاجاريه به دليل رونق فعاليت های صنعتی، بازرگانی و معدنی ماورای ارس و داد و ستد بين تبريز و خوی با باكو و تفليس و مهاجرت و مسافرت مردم آذربايجان به روسيه هم چنين لزوم مبادلات پستی و راه كاروانی، بر شهرت و آبادانی مرند افزوده شد. در دوره انقلاب مشروطيت «شجاع نظام مرندی» در مرند، زنوز و منطقه علمدار و گرگر به مخالفت با مشروطيت و طرف داری از استبداد برخاست. در اين زمان راه مرند راه بازرگانی ايران به اروپا و روسيه بود و برای تبريز از لحاظ تأمين آذوقه و مايحتاج زندگی اهميت اساسی داشت. اين راه بارها توسط افراد «شجاع نظام مرندی» مسدود شد، اما سرانجام اين مرد با يک بمب پستی كه توسط مشروطه خواه معروف «حيدر خان عمو اوغلی» از تبريز فرستاده شد، به هلاكت رسيد.

مشخصات جغرافيايي

مرند یکی از شهرستان های استان آذربایجان شرقی است که در ناحیه ی شمال خاوری استان واقع شده است. مرکز این شهرستان در 45 درجه و 46 دقيقه درازای خاوری و 38 درجه و 26 دقيقه پهنای شمالی و در ارتفاع 1334 متری از سطح دريا واقع است. اين شهرستان از شمال به شهرستان جلفا در مرز ايران و آذربايجان؛ از خاور به شهرستان اهر؛ از باختر به شهرستان خوی در آذربايجان غربی و از جنوب به شهرستان شبستر محدود است. اين شهرستان دارای آب و هوای معتدل است. مرند در مسير راه آهن تبريز و جلفا قرار گرفته است و راه های ترانزيتی مهم تبريز – تركيه و اروپا و مسير راه آهن تبريز - مرز جمهوری آذربايجان و جلفا از اين منطقه می گذرد. فاصله ی مرند تا جلفا از اين جاده ترانزيتی و راه آهن برقی در حدود 67 كيلومتر است. مرند تا تبريز 71 كيلومتر و تا تهران 724 كيلومتر فاصله دارد.  

منبع:

http://www.hamshahrionline.ir

http://shw.fz-az.fotopages.com

گردآورنده:

کاوه ملک میرزایی