شهر سربيشه

شهر سربيشه

در كتابهاي تاريخي بهارستان، نزهه القلوب و معجم البلدان از سربيشه و مؤمن آباد و نهارجان اسم برده شده است و مساجد و آثار كهن شهر مورد توجه سياحان قرار گرفته است. در وجه تسميه سربيشه گفته شده است چون زمين قسمت جنوبي شهر آبخيز و سرسبز بوده و شهردر مدخل اين محل قرار داشته است به آن سربيشه گفته اند. در اقوال ديگر نيز گفته شده از قبيل سربيشه كه بدليل سردي هوا به اين نام معروف بوده و به مرور زمان حرف (د) حذف گرديده است. سربيشه از پيشينه تاريخي بسيار غني برخوردار بوده و به‌همين دليل، در گوشه و كنار شهرستان آثار تاريخي و ديدني متنوعي به چشم مي خورد.

سربيشه مرکز شهرستان سربيشه واقع در استان خراسان جنوبي است. جمعيت اين شهر بنابر آمار سرشماري سال 85 برابر با 6،141 نفر است.

ارتفاع آن از سطح دريا 1839 متر و داراي آب و هواي معتدل و خشک است.

شهر سربيشه در 65 کيلومتري جنوب شرقي شهر بيرجند و در مسير راه بيرجند - نهبندان قرار دارد.

مراكز ديدني

• مزار بي‌بي زينب خاتون
• مزار سيد حامد علوي
• چشمه آبگرم گندكان
• مسجد پخت 
• مسجد گنجي
• منزل ياوري
• چشمه آبترش

صنايع و معادن

صنايع شهرستان نهبندان به دو دسته ماشيني و صنعتي تقسيم مي‌شود. ولي اطلاعات مدوني درباره‌ي صنايع و معادن اين منطقه كه مستند باشد به دست نيامده است. 

کشاورزی و دام داری

نهبندان‌از‌نظر كشاورزی جايگاه مطلوبی دارد و كشت به روش سنتی صورت می گيرد. نهبندان در دشتی قرار گرفته كه سرتاسر نواحی خاوری، جنوبی و باختری آن را زمين های كشاورزی پوشانده است. كشت اين منطقه آبی است و آب كشاورزی از كاريز و گاه از رودخانه تأمين می شود. ديرينه‌گی برخی از كاريزهای اين ناحيه به دو هزار سال نيز می رسد. فرآورده‌های عمده كشاورزی آن عبارتند از: زيره، پنبه، گندم، جو، انار، انگور، توت، انجير، عناب، سيب و زعفران. دام‌داری نيز در نهبندان رواج داشته و فرآورده های دامی مانند: پشم، روده و پوست از جمله صادرات آن است.  

 مشخصات جغرافيايي

شهرستان نهبندان با پهنه‌ای بيش از 20 هزار كيلومتر مربع، در خراسان‌جنوبي‌قرار دارد. نهبندان از سوی شمال به شهرستان بيرجند، از باختر به استان كرمان، از جنوب و جنوب خاوری به استان سيستان و بلوچستان محدود است. هوای نهبندان گرم وخشك بوده و زير تأثير آب وهوای كويری اختلاف دمای زيادی بين زمستان و تابستان آن ديده می شود. بيش ترين درجه حرارت در تابستان ها، 42 درجه بالای صفر و كم ترين آن در زمستان ها، 10 درجه زير صفر است. در سال های معمولی ميزان باران ساليانه نهبندان به 150 ميلی متر می رسد. 

 وجه تسميه و پيشينه تاريخي

در مورد وجه تسميه شهرستان سربيشه سه نظر وجود دارد. نظريه اول: در قسمت جنوب اين شهر زمين آبخيز و سرسبزي وجود داشته و چون شهر در مدخل ورودي اين محل سرسبز بوده به آن سربيشه گفته‌‌اند. نظريه دوم: اين منطقه در روزگاران گذشته جنگل و محل تجمع پرندگاني مانند سار بوده است که به آن ساربيشه گفته‌اند و در گذر زمان به سربيشه مخفف شده است. نظريه سوم: چون اين شهر در دشتي به ارتفاع 1900 متر از سطح درياي واقع شده است و به دليل سردي هوا آن را سردبيشه ناميده‌اند که بعدها به سربيشه تغيير يافته است.

تاريخچه
اين شهر داراي قدمت تاريخي زيادي مي‌باشد چنان‌که شيخ حسين آيتي بيرجندي در کتاب بهارستان نقل مي‌کند: «سربيشه شهري است قديمي که قبل از اسلام مردمان آن زردشتي بوده‌اند». همچنين در کتاب نزهه‌القلوب حمدالله مستوفي آمده است که ابوبکر علي ابن الحسين قهستاني ممدوح فرخي سيستاني که از علما و ادباي عصر سلطان محمود غزنوي به حساب مي‌آمده از اين شهر بوده است.

سابقه ابنيه تاريخي بخش سربيشه به صدر اسلام و قبل از آن مي‌رسد و آثار تاريخي آن از قبيل محوطه‌ها و تپه‌هاي باستاني، قلعه و خانه‌هاي قديمي، غارها و روستاها نشان‌دهنده غناي فرهنگي و سابقه تمدني اين منطقه مي‌باشد.

منابع:

http://www.irancities.ir

گردآورنده: 

نرگس ملک میرزایی