شهرستان رودبار

با آنكه پيشينة تمدن رودبار و نواحي پيرامون آن ، به دو هزار سال پيش از ميلاد مسيح مي رسد، در متون تاريخي كمتر به نام اين شهر اشاره شده است. پس از اسلام طوايفي از شام و حلب به رودبار مهاجرت كردند و در آن ساكن شدند. بعدها، در زمان نادرشاه افشار، گروهي از كردهاي قوچان و نواحي شمال خراسان نيز ناگزير به سكونت در اين شهر شدند. رودبار مرتفع ترين منطقة استان گيلان و منطقه اي كوهستاني مي‌باشد.

اين شهر را مي‌توان دروازة ورودي گيلان از طريق مركز كشور دانست. كوههاي بسيار زيباي اين ناحيه، به صورت رشته هاي موازي با دره هاي جالب توجه فضاي طبيعي دلنشيني را پديد آورده اند. زلزله 31 خرداد1369 اين شهر را ويران كرد. امروزه ، عليرغم بازسازي هاي فراوان، هنوز رونق پيشين را باز نيافته است.

 مراكز ديديني و تاريخي

• بقعه امامزاده محمدحنيفه
• چشمه آب معدني سنگرود
• چشمه آب گرم ماستخور 
• محوطه باستاني مارليك
• روستاي هرزويل
• پل تاريخي لوشان
• آبشار آسیاب رود
• درخت هزار ساله کوف
• دره گوهر رود
• آرامگاه آقاسيدمحمودمرندي
• بقعه امامزاده یوسف
• آرامگاه پیر مومنی

صنايع و معادن

صنايع موجوددر رودبار در ارتباط با كشاورزي و باغ‌داري است . معادن خاك نسوز و سنگ آهك نيز از جمله مهم ترين معادن اين شهرستان به شمار مي‌آيند. 

کشاورزی و دام داری

رودبار از خاك حاصل‌خيز و آب كافی برای كشاورزی برخوردار است. آب كشاورزی از طريق سد منجيل، رودهای فرعی و چشمه ها فراهم شده و فرآورده های آن عبارتند از : زيتون، گندم، برنج، جو، ‌گردو، سيب و فندق. دام‌داري در كنار كشاورزي ولي در ابعاد ضعيف تر از كشاورزي و باغ‌داري صورت مي‌گيرد. 

مشخصات جغرافيايي

شهرستان رودبار يكی از شهرستان های استان گيلان است و مركز آن و در 67 كيلومتری شهر رشت قرار دارد. مركز شهرستان رودبار در 49 درجه و 24 دقيقه عرض جغرافيايی و در ارتفاع 250 متری از سطح دريا واقع است. رودبار از شمال به سياهكل، رشت و شفت، از خاور به رودسر و از جنوب به قزوين محدود می شود. آب و هوای آن معتدل و مرطوب و ميزان بارندگی سالانه 650 ميلی‌متر است رود سفيد رود از ميان شهر می‌گذرد. بر اساس سرشماری 1375 شهرستان رودبار 113083 نفر جمعيت داشته است. مردم رودبار آريايی نژادند و به زبان فارسی با گويش گيلكی سخن می گويند. از نظر زبان و لهجه، شهر رودبار را می توان مرز گيلان دانست. چه با گذشتن از اين شهر و رسيدن به شهر منجيل از تعداد افرادی كه به گويش گيلكی سخن می گويند كم شده و آذري‌زبان ها بيش‌تر می شوند. رودبار بر سر راه تهران – رشت قرار گرفته كه با تهران 258 كيلومتر و با رشت 67 كيلومتر فاصله دارد. راه ديگر رودبار، راه فرعی رودبار – كليشم است که به طول 70 كيلومتر به سمت خاور می رود. 

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

به سبب تعدد رود های جاری در اين ناحيه، اين منطقه را رودبار ناميده اند. با آن كه پيشينه تمدن رودبار و نواحی پيرامون آن، به دو هزار سال پيش از ميلاد مسيح
می‌رسد، در متن های تاريخی كم تر به نام اين شهر اشاره شده است. پس از اسلام، طايفه هايی از شام و حلب به رودبار مهاجرت كردند و در آن ساكن شدند. بعدها، در زمان نادرشاه افشار، گروهی از كردهای قوچان و نواحی شمال خراسان نيز ناگزير از سكونت در اين شهر شدند. رودبار منطقه ای كوهستانی است و مرتفع ترين شهرستان استان گيلان به شمار می آيد. رودبار را می توان دروازه ورودی گيلان از طريق مركز كشور دانست. كوه های بسيار زيبای اين ناحيه، به صورت رشته های موازی با دره های جالب توجه، فضای دلنشينی را پديد آورده اند. طبق شواهد و مدارک موجود تاريخ سکونت در اين شهرستان به قبل از اسلام بر می گردد، اما در اين روايات به رودبار به عنوان شهرستان اشاره ای نشده است و عنوان مشخص شهر در چند دهه اخير به رودبار داده شده است. رودبار تا سال 1345 شامل تعدادی روستای نزديک به هم بوده که از اين سال به عنوان شهر تلقی شده است. اين شهر از چند نقطه منفصل از يك‌ديگر تشکيل شده بود که سابقه تمدن آن ها به بيش از 700 سال می رسد، اما سكونت ممتد در اين مكان به حدود 250 سال قبل برمی‌گردد. هسته اوليه اين شهر در سه نقطه بالا بازار، وسط بازار و پايين بازار شكل گرفته است.
هسته اوليه بالا بازار در محله آليزه - که ساختمان های آن از ناپايدارترين مصالح ساخته شده بود - و در 250 سال قبل شكل گرفت. ساختمان های خشت و گلی با سقف چوبی و راه های ارتباطی (كوچه های باريک و تنگ) از مشخصات اين محله بوده است. به خاطر همين خصوصيات اين محله بيش ترين تلفات را بر اثر زلزله داشته است. وجود بازار در محله پايين بازار که تمام آن همزمان ساخته شده بود، سبب گشت که بسياری از مردم منطقه جهت سكونت دايمی از محل ييلاق پايين بيايند. نکته مهم اين که اين محل راه عبور قافله های تجار و مسافرين شمال و مشهد بوده است و قشونی كه برای جنگ به گيلان می رفتند نيز از اين نقطه عبور می کردند.
رشد بعدی شهر رودبار با گسترش اين سه محله صورت گرفت. در طرف ديگر رودخانه سفيدرود باغ بزرگی وجود داشت كه چند دهه پيش خريداری شده و در نزديكی آن خانه و كارخانه روغن كشی احداث‌شد. به اين ترتيب ساحل مقابل سفيدرود نيز شروع به گسترش کرد. محلات ديگر رودبار که همگی دارای قدمت زيادی هستند، منفصل از شهر رشد کرده بودند که در سال های اخير اين نقاط به عنوان بخشی از شهر مطرح شدند. ساختار شهر رودبار يک ساختار پراكنده است كه در ابتدا طی يک قرارداد به عنوان شهر تعيين شد و سپس در طول زمان تجلی تاريخی، روانی و سپس كالبدی پيدا کرد. فرم غالب اين شهر خطی است كه توسط عوامل خطی جاده، رودخانه و دره شكل گرفته است. 

منبع:

http://www.zeiton-dogholoha.com

http://www.manjilnews.ir

گردآورنده:

فاطمه ملک میرزایی