برج علی آباد

برج علی آباد

برج مقبره آجری موسوم به « علی آباد کشمر» بر سر راه بردسکن به کاشمر قرار دارد. گویا این بنا بر فراز بقایا و آواره های قلعه ای کهن به نام کوشک بنیان شده و از دیدگاه معماری با برج رادکان در چناران قابل مقایسه است. نمای خارجی بنا در پائین هشت ضلعی و بالاترین قسمت ان دارای گنبد مخروطی به صورت دو پیوسته است که 48 نیم ستون به انضمام تزئینات هندسی از آجر و کاشی فیروزه ای زینت بخش آن شده است. بنا فاقد کتیبه است و بیشتر نشان دهنده اسلوب معماری در قرن هفتم هجری است.

برج علی آباد

این بنای باشکوه در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی بردسکن در میان روستای کشمر واقع است و در ۵ کیلومتری شمال جاده بردسکن به مشهد نمایان است. این بنا بر فراز بقایا و آواره‌های قلعه کهن بنام کوشک بنیان شده‌است و قدمت این منطقه به دوره کیانیان و اشکانیان می‌رسد. اعتقاد بر این است که این برج یک مقبره بوده‌است. به همین خاطر به مقبره کشمر نیز معروف شده‌است. این که مقبره چه شخصیتی است به خوبی مشخص نیست. یا به یادبود زرتشت یا طغرل سلجوقی ساخته شده‌است و یا یادبود نبوده و مقبره یکی از این افراد بوده‌است. این برج ۱۸ متر ارتفاع دارد و محیط خارجی آن ۴۲ متر و محیط داخلی آن ۲۱ متر می‌باشد. نمای خارجی بنا دارای پوششی مخروطی شکل است و از آجر ساخته شده‌است. این بنا دو پوششه می‌باشد و علاوه بر سقف مخروطی خارجی سقفی گنبدی به شکل عرق چین در داخل دارد و این دو گنبد از بخش میانی به هم متصل و در مرکز این پوشش‌ها دو روزنه تعبیه شده‌است که به منظور روشنایی و تخلیه هوا می‌باشد. پوشش دوم بسیار بلندتر از پوشش اول می‌باشد ارتفاع آن ۵ متر بالاتر است این بنا دوجداره‌است و از جدار داخلی طاق‌هایی به داخل بنا ساخته شده‌است. راهروی پلکانی و مارپیچ بین دو جدار صعود به پوشش اول را مهیا می‌کند و حدود ۵۰ پلکان دارد. بدنه بنا دارای دو قسمت است که قسمت پایین دوازده ضلعی است و پایه بنا را تشکیل می‌دهد قسمت بالای بدنه اصلی، دارای ۴۸ ترک به شکل نیم ستون می‌باشد. همچنین دوازده قاب آجری به شکل‌های لوزی در آن تعبیه شده‌است. بر روی این ترک‌ها و قاب‌ها اشکال هندسی از آجر و کاشی دیده می‌شود که جلوه خاصی به بنا داده‌است. کاشی‌ها نیز به رنگ فیروزه‌ایمی‌باشد. در بدنه برج روزنه‌هایی به منظور روشنایی داخل بنا تعبیه شده‌است. بنا از داخل دارای سه طبقه‌است و ارتفاع تیزه اصلی گنبد تا کف ۳۱ متر است. معماری آن به شیوه معماری برج رادکان است و این برج به آتشکده زرتشت نیز معروف است. از برج کشمر کتیبه‌ای در دست نیست اما درب ورودی بنا دارای کتیبه‌ای بوده‌است که فعلاً اثری از آن نیست این برج به شیوه معماری اواخر قرن هفتم هجری ساخته شده‌است و به سبک معماری دوره سلجوقیان نزدیک است.

برج علی آباد

محققین با مطالعاتی که روی آن انجام داده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که لحظه تحویل سال شمسی را از روی این برج در محل یکی از طاقچه‌های آن با استفاده از نور خورشید تعیین می‌کرده‌اند. این برج به هر منظوری ساخته شده بر کنار راه معرفی بوده‌است که مرکز ایران را به نیشابور متصل می‌کرده‌است و مسافران زیادی در گذر از این منطقه از آن دیدن کرده‌اند.

منبع:

http://forum.gorganiha.net

http://www.hamshahrionline.ir

http://fa.wikipedia.org

گردآورنده:

مهناز آزادی اردکانی